Zbiory

Od lat 20-tych XIX w. do połowy XX w., a więc przez ponad 120 lat stalówki były wytwarzane w wielu częściach świata. Każdy producent stalówek pracował nad własnym ich rodzajem, aby odróżnić się od konkurencji, stworzyć stalówki unikatowe i zdobywać nimi serca kaligrafów. Te najpopularniejsze stalówki były, oczywiście, kopiowane przez innych producentów, choć już w …

Obsadka, patyczek, rączka – to najczęściej używane nazwy tego narzędzia piśmiennego, na które nakładało się stalówkę. Obsadka pojawiła się w powszechnym użyciu co najmniej wtedy, gdy pojawiły się pierwsze masowe produkcje stalówek, a więc w latach 20-tych XIX w. Do jej wykonania używano najróżniejszych tworzyw: drewno, kość słoniowa, masa perłowa, róg, metal, srebro, szkło, często …

Kałamarze są tak stare, jak kultura pisma.  Pierwsze pojemniki do przechowywania atramentu wykonywane były z produktów naturalnych, tj. muszle, twarde łupiny owoców, wykorzystywano również rogi zwierzęce, stąd też były wówczas często nazywane „rogiem”.  Niezbędne do przechowywania i transportowania atramentu na przestrzeni wieków wykonywane były z gliny, mosiądzu, porcelany, szkła, często zamykane w drewnianej, skórzanej lub …

W Polsce już od czasów Renesansu podstawą nauki pisania oraz czytania był elementarz. Trudno sobie wyobrazić bez niego naukę abecadła, czy pracę nad literą. Choć dzisiejsze podręczniki do nauki języka polskiego zupełnie nie przypominają tych sprzed wieków to warto się pochylić nad historią elementarza, który kiedyś był prawdziwym dziełem sztuki, odznaczającym się kunsztem i pięknem. …

W szkolnych zeszytach szkoły przedwojennej końca XIX i początku XX w. znaleźć można wiele pięknych przykładów kaligraficznego pisma. Dzieci, które uczyły się kaligrafii od najwcześniejszych lat nauki już na poziomie VI i VII klasy często pisały pięknym, starannym charakterem pisma. Należy pamiętać, że na przełomie wieków edukacja wciąż jeszcze nie była dostępna dla wszystkich, a …

Zeszyty służące do nauki kaligrafii stanowiły w szkole przełomu XIX i XX wieku niezbędną pomoc naukową. Dzieci uczono pisać zwykle kilkoma stylami pisma, najczęściej dwoma lub trzema. Zeszyty takie opracowywane były przez kaligrafów i najczęściej podzielone były na części (zazwyczaj kilka, ale seria mogła liczyć nawet dziesięć takich zeszytów). Kilka pierwszych zeszytów poświęconych było podstawom …

Rękopisy to obok korespondencji kolejne źródło „żywej” kaligrafii. Rękopisy w naszych zbiorach – obejmujące okres od XVII do XX w. – to dzienniki prywatne, historyczne, prace studenckie, doktorskie, dokumenty oraz wszelkie niezidentyfikowane teksty, których celowości nie sposób czasem ustalić, a które – bogate w piękne litery – przybliżają nam kulturę pisma w wyjątkowy sposób. ___________________________________________ …

Przez wieki sztuka pisania listów była niezbędną umiejętnością dla każdego, kto miał potrzebę wymiany informacji. Listy to dla nas kolejne źródło kaligrafowanej litery użytkowej. Dostarczają zresztą nie tylko wiadomości na temat kultury pisma, ale także życia codziennego w czasach, w których powstały. Dla nas najistotniejszą ich funkcją jest litera – jej wygląd. Ale epistolografia, jako …

Sekretarzyk już samą nazwą wskazuje na charakter takiego mebla. Pochodzi od słów: z fr. secrétaire i z łac. secretum – tajemnica. Wymiennie używa się nazwy skryptorium, należy jednak pamiętać, że oryginalnie nazwa ta jest średniowiecznym określeniem pulpitu do pisania i czytania, a także pomieszczenia, w którym sporządzano ręcznie kaligrafowane księgi. Sekretarzyk jest meblem niedużym, przypominającym stolik …

Kaligrafia rozumiana jako sztuka pięknego pisania przez stulecia była nie tylko jedyną znaną formą sporządzania ksiąg, ale także jedyną znaną formą komunikacji na odległość. Akcesoria piśmiennicze były więc niezwykle popularne a producenci prześcigali się w wymyślaniu coraz to nowych rozwiązań mających ułatwiać potrzebę pisania i notowania w różnych miejscach i okolicznościach. Powstawały przenośne i podróżne …

Piórniki, stalówki szkolne, obsadki, pióra szkolne, tabliczki, dzwonki, kałamarze, atramenty, zeszyty, zdjęcia szkolne i inne. Akcesoria i materiały szkolne były wybierane z niezwykłą pieczołowitością. Ważny był rodzaj stalówki, waga oraz kształt obsadki, jakość papieru, atramentu, rzetelne wykonanie takich przyborów jak tabliczki łupkowe, czy piórniki. Lekcje kaligrafii, czy inaczej: nauki pisania, miały kształcić poczucie piękna.  Stefan …

Nasza kolekcja fotografii szkolnych niewiele może ma wspólnego z historią pisma i jest bardziej „kolekcją nostalgiczną”, jednak nie wyobrażamy sobie przybliżania przedwojennej szkoły nauki pisania bez tych unikatowych „ilustracji”. Z niektórych zdjęć naszej kolekcji możemy się dowiedzieć jak wyglądało pomieszczenie, w którym odbywały się zajęcia, jak wyglądały mundurki, ławki szkolne, jak liczne były klasy i …

Czasami trafiają się przedmioty, które trafić mogą się tylko raz.  Makieta elementarza z 1931 roku, komplet zeszytów szkolnych Rozalii Ponińskiej z 1820 roku, rękopis poświęcony historii Polski, opisujący władców, począwszy od Bolesława Chrobrego po Księcia Józefa Poniatowskiego, dziennik z wypisanymi najważniejszymi wydarzeniami w dziejach Polski itp. A wszystko to przede wszystkim spisane piękną kaligrafią. Posiadamy …

Najstarsze znane nam pióro wieczne rozumiane jako narzędzie piśmienne ze zbiornikiem na atrament datuje się na 973 rok. Ma’ad al-Mu’izz, kalif Maghrebu, poprosił o pióro, które nie brudziłoby jego rąk tak, jak dotąd używane przezeń inne narzędzia do pisania. Jego prośba została spełniona piórem, które od środka wypełnione było atramentem, a podczas pisania mogło być trzymane …

Pierwsze znane nam formy ołówków pochodzą ze starożytnych czasów rzymskich – były to rysiki wykonane z cienkiego metalowego pręta, który zostawiał na papirusie jasne ślady, np. w postaci linii sugerujących linię bazową pisma. Inne rysiki wykonywano z ołowiu, któremu ołówek zawdzięcza swoją nazwę, mimo iż dzisiejszy ołówkowy wkład wykonywany jest z nietoksycznego grafitu. Wielkie złoża …